Στο τμήμα πραγματοποιούνται κυτταρολογικές εξετάσεις σε όλα τα βιολογικά υγρά: ούρα, πτύελα και στο υλικό των παρακεντήσεων που γίνονται με υπερηχογραφική καθοδήγηση με λεπτή βελόνα (βιοψία θυρεοειδούς, λεμφαδένων, μαστών). Επίσης πραγματοποιείται τόσο το απλό τέστ Παπ όσο και το Thin Prep (ή τεστ Παπ υγρής φάσης)
Το τεστ Παπ (τεστ Παπανικολάου) είναι μία προληπτική εξέταση που ανιχνεύει καρκινικά κύτταρα του τραχήλου της μήτρας. Κατά την εξέταση λαμβάνεται δείγμα κυττάρων από τον τράχηλο της μήτρας με μία μικρή σπάτουλα και μία βούρτσα και στη συνέχεια τα κύτταρα αυτά επαλείφονται σε ένα γυάλινο πλακάκι το οποίο εξετάζεται μικροσκοπικά. Τα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας μπορεί να εξαλλάσσονται χωρίς πόνο ή την παρουσία κάποιων άλλων συμπτωμάτων, γι’ αυτό και πρέπει το τεστ να γίνεται με τη συχνότητα που το προτείνει ο γιατρός σας. Με το τεστ Παπ ελέγχεται επίσης η ορμονική λειτουργία, και ανιχνεύονται φλεγμονές του κόλπου ή του τραχήλου (κολπίτιδες, τραχηλίτιδες, μικρόβια, τριχομονάδες κ.λ.π) Πρέπει να γίνεται σε όλες τις γυναίκες που είχαν ή έχουν ενεργή σεξουαλική ζωή.
Το Thin Prep (ή τεστ Παπ υγρής φάσης) αποτελεί μία εξελιγμένη έκδοση του τεστ Παπ όπου η συλλογή του δείγματος γίνεται με τον ίδιο τρόπο με αυτόν του απλού τεστ Παπ αλλά στη συνέχεια, το υλικό που έχει συλλεγεί τοποθετείται σε φιαλίδιο με διάλυμα ειδικό για την συντήρησή του. Η επίστρωση στο πλακάκι γίνεται αυτόματα από ειδική συσκευή οπότε αποφεύγεται η περίπτωση της ακανόνιστης επίστρωσης που δυσκολεύει κάποιες φορές την αξιολόγηση. Με το Thin Prep, επιτρέπεται η πολλαπλή εξέταση του ίδιου δείγματος χωρίς να χρειάζεται επαναληπτική λήψη από τη γυναίκα που εξετάστηκε. Επιπλέον, εάν το τεστ προκύψει θετικό για ιούς HPV, από το υπάρχον δείγμα μπορούμε να προχωρήσουμε στην ταυτοποίηση του συγκεκριμένου στελέχους ώστε να μπορεί ο γιατρός να προτείνει την ενδεδειγμένη θεραπεία.
Οι ιοί HPV (Human Papillo Virus = ιοί του ανθρώπινου θηλώματος ) είναι επιθηλιοτρόποι DNA ιοί της οικογένειας papova. Υπάρχουν περισσότεροι από 100 ιϊκοί τύποι και διακρίνονται σε στελέχη υψηλής, μέτριας και χαμηλής επικινδυνότητας, ως προς την ογκογενετική τους συμπεριφορά. Στις δύο πρώτες κατηγορίες ανήκουν οι : HPV 16, 18, 33 και 58, ενώ χαμηλού κινδύνου θεωρούνται οι: HPV 6, 11.
Η λοίμωξη από τύπους υψηλού κινδύνου αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα για την ανάπτυξη πλακώδους καρκινώματος του τραχήλου της μήτρας, ενώ συγχρόνως η παρουσία τους σχετίζεται και με άλλων οργάνων κακοήθειες όπως του πνεύμονα, του λάρυγγα και της στοματοφαρυγγικής κοιλότητας. Για τα στελέχη χαμηλού κινδύνου γνωρίζουμε μέχρι στιγμής ότι ευθύνονται για την εμφάνιση κονδυλωμάτων της πρωκτογεννητικής περιοχής, θηλωμάτων της αναπνευστικής οδού και άλλων καλοηθών επιθηλιακών αλλοιώσεων σε διάφορες ανατομικές θέσεις.
